تهويه مطبوع

در ظرف ساليان اخير روف تاپ پكيج به خاطر قيمت مناسب و قطعات و اجزاي ساده و قابل تعويض، به يكي از پركاربردترين دستگاه هاي تهويه هوا مبدل گشته شده است. با اين حال، اين دستگاه براي تمام نقاط مناسب نيست و حتما بايد پيش از خريد در مورد مناسبت استفاده آن اطمينان حاصل كنيد. در اين مقاله كوتاه راهنمايي هايي كلي در ارتباط با اين دستگاه ارائه خواهد شد، راهنمايي هايي كه براي خريد روف تاپ پكيج به شما كمك مي كند.

روف تاپ پكيج چيست؟
همانطور كه از نام آن هم مشخص است روف تاپ پكيج روي پشت بام يك ساختمان نصب مي شود.اين دستگاه از چهار جز اصلي كمپرسور، كندانسور، شير انبساط و اواپراتور هوايي و البته يك قسمت هواساز تشكيل شده است.

سيكل كاري دستگاه به اين صورت است كه بخار مبرد در كمپرسور مورد تراكم قرار گرفته و فشار و دماي آن بالا مي رود. بعد اين بخار وارد كندانسور مي شود و بعد از خنك شدن و رسيدن آن به دماي اشباع، به چگالش مي رسد. در مرحله بعد بخار مايع شده در كندانسور راهي قسمت هواساز و شير انبساط مي شود.

بعد از اين هواي سرد شده وارد قسمت اواپراتور مي شود و با عبور از روي كويل ها، دماي ورودي را گرفته و سرماي خود را منتقل مي كند.
گفتيم كه غير از قسمت اصلي دستگاه، روف تاپ پكيج شامل يك قسمت هواساز هم مي شود. البته قسمت هواساز بنا بر اقتضائات مكاني يا خواست مشتري، مي تواند اجزاي متنوعي داشته باشد.

فيلتراسيون براي تصفيه هوا در مناطق آلوده يا صنعتي، استفاده از كويل براي گرمارساني، و يا استفاده از فن براي بالاتر بردن كارآيي دستگاه از امكانات هواساز محسوب مي شود.

راهنماي خريد روف تاپ پكيج
همانطور كه گفتيم سادگي قطعات و اجزا، مهم ترين مزيت دستگاه هاي روف تاپ پكيج است. اما به همين دليل، يعني سادگي اجزا، بايد در خريد قطعات براي سرهم بندي دقت كافي لحاظ شود.

كمپرسور:
به طور عمده در دستگاه هاي روف تاپ پكيج از كمپرسورهاي اسكرال استفاده مي شود و به دليل ظرفيت كاري محدود دستگاه، كمپرسور اسكرال كفايت مي كند.

كندانسور:
استفاده از كندانسور آبي، نياز به استفاده از برج خنك كننده را مطرح مي سازد و اين امر مي تواند هزينه ها را بالا ببرد. از طرفي ظرفيت محدود كاري روف تاپ پكيج استفاده از كندانسور آبي را غير لازم مي سازد. به اين ترتيب، كندانسور هوايي براي روف تاپ پكيج كفايت مي كند.

سردسازي محدود:
همانطور كه گفتيم سطح سردسازي روف تاپ پكيج محدود است و به همين دليل پيش از تصميم به خريد بايد حتما ظرفيت محل مورد استفاده و ميزان سطح خنك كاري مورد نياز را بسنجيد و با توجه به آن در مورد سيستم تهويه هوا تصميم گيري كنيد.

مصرف انرژي مناسب:
روف تاپ پكيج در مقايسه با چيلر و برخي از ديگر دستگاه هاي تهويه هوا، از ميزان مصرف انرژي پائين تري برخوردار است. اين مزيت در كاهش هزينه هاي جاري، بويژه براي كارگاه ها و يا كارخانه هاي صنعتي كوچك بسيار تعيين كننده است.

قيمت تمام شده پائين دستگاه:
يكي از ديگر مزاياي روف تاپ پكيج، قيمت تمام شده دستگاه است. امكان حذف اواپراتور آبي و استفاده ازكمپرسورهاي كوچك، البته با توجه به ظرفيت خنك سازي مورد نياز، مي تواند قيمت تمام شده دستگاه را به شدت پائين بياورد.

كنترل دستگاه:
چون دستگاه روف تاپ پكيج به طور كلي از اجزايي پرشمار تشكيل شده و نوع سرهم بندي قطعات آن هم يكجا و يكپارچه است، ابعاد دستگاه هم بزرگ مي شود. به همين دليل امكان استفاده از فيلترهاي متعدد و چندگانه و يا برخي از امكاناتي كه در ديگر دستگاه ها مورد استفاده است در مورد آن وجود ندارد. اين مساله را حتما بايد با در نظر گرفتن محلي كه قرار است از دستگاه تهويه استفاده شود در نظر بگيريد.

محل هاي مناسب استفاده:
همانطور كه گفتيم ظرفيت سردسازي روف تاپ پكيج محدود است و به همين علت حتما پيش از خريد بايد محل مورد نظر را با توجه به اين ظرفيت خنك كاري مورد مقايسه قرار دهيد.

به طور كلي از اين دستگاه مي توان براي خنك سازي محل هاي بزرگ نيز بهره برد. البته فضاهاي بزرگ با واحدهاي منفك پرشمار احتمالا در استفاده از روف تاپ پكيج به مشكل برخواهند خورد.

تالارهاي پذيرايي، سالن هاي اجتماعات، دانشگاه ها، كارخانه هاي نه چندان بزرگ و كارگاه هاي كوچك صنعتي، پاساژها و سالن هاي ورزشي و فروشگاه ها و نمايشگاه ها مواردي هستند كه روف تاپ پكيج به خوبي قابليت استفاده در آنها را دارد.

نتيجه گيري

دستگاه تهويه هوا روف تاپ پكيج، به خاطر سادگي قطعات تشكيل دهنده و همينطور قيمت مناسب، ظرف سال هاي اخير بسيار محبوب و متداول شده است. اما اگر قصد خريد اين دستگاه را داريد پيش از هر چيز بايد به فضاي مورد استفاده توجه كنيد.

ابتدا اينكه اين دستگاه حجم فضايي بالايي را اشغال مي كند و به همين دليل در وهله اول بايد، فضاي نصب آن را در نظر بگيريد. البته بسته به ميزان اجزاي مورد استفاده، حجم و ابعاد دستگاه نيز مي تواند بزرگ تر شود.

به اين ترتيب، بعد از مشخص شدن فضاي نصب دستگاه، بايد ميزان ظرفيت مورد انتظار را تعريف كنيد.توضيح داديم كه ميزان ظرفيت خنك كاري روف تاپ پكيج محدود است. به طور كلي اگر فضاي مورد نظر شما بزرگ است و نقاط منفك پرشماري (مثلا اتاق هاي پرتعداد) دارد به احتمال زياد دستگاه روف تاپ پكيج براي شما مناسب نيست. با اين حال، اگر فضاي بزرگي مثل سالن هاي آمفي تئاتر يا سينماها يا پاساژها محل بحث باشد، روف تاپ پكيج قابليت پوشش آن را دارد.

به عنوان توصيه نهايي، اين نكته را متذكر مي شويم كه حتما كار خريد دستگاه را به شركت هاي معتبر بسپاريد. چون دستگاه روف تاپ پكيج به طور عمده به صورتي سفارشي انجام مي شود و قطعات مختلف آن به اصطلاح سرهم بندي مي شود، تجربه و تخصص فعالان در اين حوزه بسيار حائز اهميت است. يك قطعه يا بخش بي كيفيت مي تواند استفاده مناسب و دائم از آن را دچار مشكل كند.

ميني چيلر يكپارچه يك دستگاه منفك و جداگانه است كه برخلاف چيلر وظيفه گرمايش و سرمايش يك فضا را بدون نياز به تجهيزات كمكي به انجام مي رساند. ميني چيلر همان طور كه از نام آن هم پيداست يك چيلر كوچك است.

در واقع اين دستگاه، شكل كوچك شده دستگاه چيلر است با همان مكانيزم والبته تفاوت هايي جزئي. مزيت هاي خاص اين دستگاه كه مهم ترينش همان اندازه كوچكش است، آن را به يكي از دستگاه هاي تهويه پركاربرد مبدل ساخته است.

چيلر يا ميني چيلر
براي استفاده از يك چيلر نياز به موتورخانه داريد اما ميني چيلر يك دستگاه مستقل و منفك است. ميني چيلر معمولا يك دستگاه هوا خنك مي باشد، يعني اينكه براي خنك سازي از هواي محيط بهره مي برد و به همين دليل استفاده از آن كاربردي تر و كم هزينه تر است.

از اين گذشته، ميني چيلر با بهره از پمپ ها مي تواند يك منبع ايجاد حرارت براي فصول سرد سال هم باشد. امكان نصب ميني چيلر به صورت مركزي (با توجه به اندازه ساختمان) و يا به صورت منفك، يعني براي هر واحد به صورت مجزا هم وجود دارد.

اجزاي ميني چيلر يكپارچه
به طور كلي ميني چيلر يكپارچه شامل كمپرسور، پمپ جريان، اواپراتور و كندانسور مي باشد. اندازه ميني چيلر كوچك و جمع و جور است و به همين دليل غير از پشت بام امكان نصب آن روي تراس يا ديگر فضاهاي مناسب وجود دارد.

كمپرسور
معمولا از كمپرسور اسكرول در ميني چيلر ها استفاده مي شود و اغلب هم صداي ايجاد شده دستگاه بسيار پايين است.

اواپراتور
اين قطعه در اواپراتور وظيفه اخذ گرماي آب را بر عهده دارد. همان طور كه از نام اواپراتور هم برمي آيد، به معناي تبخير كننده است. در عمل اواپراتور جايي است كه مايع با عبور از آن به بخار تبديل مي شود.

كندانسور
كندانسور ها، وظيفه اخذ دماي مبرد و دفع اين گرما را دارند. همان طور كه گفتيم بيشتر ميني چيلرها هوا خنك مي باشند، يعني كندانسور آن ها، از هوا براي خنك سازي مبدل استفاده مي كند.

شير انبساط
شير انبساط وظيفه كاهش فشار مبرد و كنترل ميزان مبرد جريان را در يك ميني چيلر يكپارچه بر عهده دارد. و به طور كلي دو نوع شير انبساط مكانيكي و الكتريكي در ميني چيلرهاي مرسوم در بازار موجود مي باشد.

پمپ سيركلاسيون
نقطه تمايز يك ميني چيلر از يك چيلر، پمپ سيركلاسيون يا جريان است. اين پمپ وظيفه جريان بخشي آب سرد توليدي و رساندن آن به فن كويل ها را بر عهده دارد.

مزاياي ميني چيلر يكپارچه
۱٫فن كم صدا: يكي از بزرگ ترين مزاياي ميني چيلر در مقايسه با ديگر دستگاه هاي تهويه هوا، امكان استفاده از فن هاي كم صداست. اين مزيت فرصت استفاده از اين دستگاه در فضاي كوچك و نزديك به محل سكونت، مثلا در تراس را فراهم مي آورد.

۲٫امكان نصب در تراس يا ديگر فضاهاي كوچك: همان طور كه گفتيم ميني چيلر يكپارچه كوچك و جمع و جور است و در بيشتر موارد هم دستگاه هاي الحاقي ندارد، به همين دليل امكان نصب آن در تراس ها يا ديگر فضاهاي كوچك وجود دارد.

۳٫امكان استفاده در مناطق حاره اي: به خاطر منفك بودن دستگاه ميني چيلر و عملكرد مستقل، اين دستگاه براي خنك سازي فضاهاي كوچك در مناطق حاره اي نيز مناسب مي باشد.

۴٫قابليت انطباق: به خاطر اجزا و امكان سرهم بندي ساده، اين دستگاه قابليت تطبيق و سرهم بندي براي مكان هاي مختلف را دارد. درواقع مي توان براي تمام فضاها با اندازه مختلف، آن را سفارش داد.

مكانيزم كاري ميني چيلر
ميني چيلر هم مثل چيلر و البته بسياري از ديگر دستگاه هاي تهويه هوا از سيكل تبريد استفاده مي كند. در سيكل تبريد با يك مبرد سروكار داريم. مبرد ابتدا وارد كمپرسور مي شود. كمپرسور كه پرمصرف ترين بخش ميني چيلر از نظر انرژي است با استفاده از كنش مكانيكي، مبرد را فشرده مي سازد.

در مرحله بعد، مبرد فشرده شده و البته داغ وارد كندانسور مي شود. همان طور كه از نام آن هم برمي آيد، وظيفه كندانسور، خنك سازي مبرد است. درواقع در كندانسور، گرماي مبرد اخذ شده و به همين دليل گاز داغ تبديل به مايع مي شود.

مايع ايجاد شده در مرحله بعد وارد شير انبساط مي شود. شير انبساط وظيفه كاهش فشار مبرد را دارد. اگر فشار مبرد كاهش نيابد امكان تبخير آن در مرحله بعد وجود ندارد. اين تنزل فشار، تركيب مايع_ گازي را ايجاد مي كند.

تركيب مايع_ گازي ايجاد شده در مرحله بعد وارد اواپراتور مي شود. در اواپراتور آن هواي گرمي كه از محيط اخذ شده (در حالت سرمايش) در مجاورت و ادغام با مبرد، گرماي خود را به آن منتقل مي كند كه اين امر باعث تبخير مبرد مي شود. بخار ايجاد شده دوباره به كمپرسور منتقل مي شود تا سيكل دوباره تكرار شود.

همينطور كه مي بينيد در ميني چيلر با اجزاي ساده و مكانيزم ترموديناميكي ساده اي سروكار داريم. اين اجزا و مكانيزم ساده، يعني خرابي كمتر و امكان آسان تر تعويض قطعات. مجموع اين ويژگي ها، ميني چيلر را به يك دستگاه محبوب مبدل ساخته است.

اما براي تصميم گيري در مورد مناسبت ميني چيلر با فضاي كاري يا مسكوني بايد موارد مختلفي را در نظر بگيريد. مثلا اينكه چه تعداد ميني چيلر براي يك فضاي مشخص نياز است.آيا تعداد مشخص شده از هزينه يك چيلر مركزي بالاتر نيست؟. آيا مجموعه ميني چيلرها، هزينه نگهداري و تامين انرژي بالاتري در مقايسه با يك چيلر مركزي را بر ما تحميل نمي كنند؟. و در نهايت اينكه، چند ميني چيلر مي تواند فضاي مورد بحث را پوشش دهد يا خير؟.

نتيجه گيري

همان طور كه از نامش هم پيداست، ميني چيلر يكپارچه نمونه كوچك يك چيلر است كه مكانيزمي مشابه چيلر دارد ك البته به خاطر كوچكي مناسب فضاهاي محدود تر است. معمولا ظرفيتي كه براي ميني چيلر تعريف مي شود ۱۰ تن تبريد است.

اگر به طور كلي بخواهيم يك ميني چيلر را با چيلر مقايسه كنيم، هم فضاي كمتري را اشغال مي كند و هم هزينه تهيه آن كمتر است. اما در مقايسه چيلر و ميني چيلر براي يك ساختمان بايد مجموع ميني چيلر هاي مورد نياز را ابتدا تعيين كنيد و بعد از مقايسه با يك چيلر مركزي، و مزايا و معايب انها در مقايسه با هم، تصميم گيري كنيد.

دستگاه زنت يك دستگاه سرمايشي- گرمايشي با شاكله و ساختار ساده است. اين دستگاه كه دستگاهي كاملا ايراني است در حالت سرمايش كاركردي شبيه كولر آبي، و در حالت گرمايش، كاركردي شبيه دستگاه هاي هواساز دارد.

سادگي ساختار، قيمت مناسب و نصب آسان، در كنار تجهيزات و قطعات قابل تعويض در چند سال اخير اين دستگاه را به يكي از دستگاه هاي پرطرفدار تهويه مبدل ساخته است. در ادامه بعد از تعريفي ساده از دستگاه، در مورد مزايا و معايب دستگاه زنت به طور كامل توضيحاتي را ارائه خواهيم داد.

دستگاه زنت چيست؟
دستگاه زنت اختصار سه كلمه” زمستانه”، “نيمه” و ” تابستانه” است و انتخاب اين نام هم براين اساس است، يعني دستگاهي مناسب چهار فصل.
اين دستگاه در حالت سرمايشي، شبيه كولر آبي، بواسطه پمپ ها، پدهاي سلولزي را خيس مي كند و هواي ايجاد شده بواسطه فن را به داخل فضاي مورد نظر انتشار مي دهد.

در حالت گرمايشي، آب گرم بواسطه پمپ ها و از بويلر به درون كويل هاي دستگاه ارسال مي شود. بعد بواسطه فن ها، گردش هوا در پيرامون كويل، باعث گرم شدن هوا مي شود. در اين حين بواسطه آب موجود در تشتك دستگاه مي توان به هواي گرم شده رطوبت را هم اضافه كرد. بعد از اين هواي گرم شده در فضاي مورد نظر منتشر مي شود.

چون در مطلبي ديگر در مورد مكانيزم دستگاه زنت صحبت كرديم، در اينجا صرفا توضيحي مختصر در مورد كاركرد دستگاه ارائه شد و بيشتر به مزايا و معايب اين دستگاه خواهيم پرداخت.

مزايا

۱٫ قيمت ارزان:
دستگاه زنت شاكله بسيار ساده اي دارد. فن دمنده، پمپ، نازل و پدهاي سلولزي مهم ترين قسمت هاي دستگاه زنت مي باشند. اجزاي محدود و شاكله و ساختار ساده دستگاه باعث مي شود كه قيمت تمام شده آن هم در مقايسه با ديگر دستگاه ها مثل روف تاپ پكيج، قيمت تمام شده اي پائين تر داشته باشد.

۲٫ وزن پائين:
دستگاه زنت، قطعاتي سبك و پوششي تك لايه و در نتيجه وزني پائين دارد. به همين دليل، براي نصب آن نياز به زيرسازي سخت و محكم يا ايجاد چارچوب و زيرلايه و چفت و بست هاي بالا نيست.

۳٫ ابعاد كوچك و قابل تنظيم:
ابعاد كوچك تر اين دستگاه، اين امكان را مي دهد كه آن را در هر نقطه اي نصب كرد.روي پشت بام، بالكن يا فضاهاي خاص ديگر. از اين گذشته، به خاطر شاكله ساده، و امكان سرهم بندي راحت، مي توان با توجه به فضاي مورد نظر، دستگاه زنت را سفارش داد.

۴٫ مصرف برق پائين:
تنها مصرف برقي كه اين دستگاه دارد مربوط به فن،پمپ و الكتروموتور آن است. اين قطعات مورد اشاره هم مصرف برق چندان بالايي ندارند. به همين دليل به طور كلي، ميزان مصرف برق اين دستگاه بسيار پائين است. به همين دليل استفاده آن به صورت يكپارچه و كنترل مركزي براي ساختمان هاي با تهويه مركزي مناسب است.

۵٫ نصب آسان و عدم نياز به لوله كشي:
مكانيزم كاري دستگاه زنت به صورتي است كه نياز به لوله كشي ندارد. علاوه بر اين، در طراحي سيستم زنت، رادياتور جايي ندارد. مجموعه اين موارد كار استفاده از دستگاه را آسان تر مي سازد.

۶٫ امكان گرم سازي سريع:
در بيشتر دستگاه هاي تهويه هوا، در حالت گرمايش از رادياتور براي گرمارساني استفاده مي شود. استفاده از رادياتور با وجود مواهب بالا، سرعت گرما رساني پائيني دارد،به همين دليل چندان محبوب نمي باشد. اما در دستگاه زنت ما با اين عيب روبه رو نيستيم و به طور كلي سرعت گرم سازي اين دستگاه بسيار بالا است.

۷٫ قابليت رطوبت زايي:
در حالت گرما رساني، رطوبت زايي دستگاه زنت، موجب مي شود تا از خشكي هوا جلوگيري شود. البته اين قابليت دستگاه استفاده از آن را براي مناطق مرطوب كشور نامناسب مي سازد.

۸٫ ضد حساسيت:
پدهاي سلولزي مورد استفاده در اين دستگاه، در اخذ و حذف آلاينده ها كاركرد داشته و به اين ترتيب مي تواند از ايجاد حساسيت و آلرژي جلوگيري كند.

معايب
۱٫ ميزان سرمايش محدود:
دستگاه زنت در مقايسه با ديگر دستگاه هاي تهويه هوا، ميزان سرماسازي كمتري دارد.به همين دليل در انتخاب آن،حتما بايد فضاي مورد نظر، يا ميزان سرمايش مورد نياز را در نظر بگيريد.

۲٫ رطوبت زايي:
همانطور كه گفتيم دستگاه زنت،كاركردي شبيه كولر دارد، به همين دليل با سطحي از رطوبت زايي در اين دستگاه مواجه هستيم كه باعث مي شود استفاده از آن براي مناطق مرطوب مناسب نباشد.

۳٫ عدم مناسبت براي مكان هاي پرتردد:
استفاده از از اين دستگاه براي سالن هاي ورزشي يا ادارات با ميزان تردد بالا چندان مناسب نيست.

۴٫ عدم امكان كنترل محدوده اي:
چون دستگاه زنت به صورتي يكپارچه فضاي مورد استفاده را پوشش مي دهد، امكان كنترل محدوده اي آن وجود ندارد. به همين دليل استفاده از آن براي فضاهايي كه نياز به تنظيم دماي منفك وجود دارد مناسب نيست.

نتيجه گيري
دستگاه زنت در چند سال اخير به يكي از محبوب ترين و پرطرفدارترين دستگاه هاي تهويه هوا و هواساز مبدل شده است. قيمت مناسب، تجهيزات ساده و نصب آسان اين دستگاه را به دستگاهي محبوب تبديل كرده است.

اما اگر قصد خريد دستگاه زنت را داريد نبايد صرفا به قيمت آن توجه داشته باشيد. در واقع، بيش از هرچيز بايد فضاي مورد استفاده خود را در نظر بگيريد.
اگر ساختماني مسكوني مد نظر باشد، مي توانيد در مورد كاركرد دستگاه زنت مطمئن باشيد. اما دستگاه زنت براي ساختمان هاي پرتردد اداري يا سالن هاي ورزشي كه در انها ميزان امد و شد يا فعاليت بالاست، نمي توانند كاركرد خوبي داشته باشند.

غير از اين، مساله محل نصب را هم در نظر بگيريد. هرچند دستگاه زنت در ابعاد و اندازه هاي مختلف در دسترس مي باشد اما حتما به اين مساله توجه داشته باشيد كه براي چه فضايي چه اندازه اي از دستگاه زنت مي تواند كاربرد داشته باشد.

اگر در ارتباط با مناسبت استفاده دستگاه زنت با محل مورد نظر اطمينان داشتيد آنگاه مي توانيد در ارتباط با مزاياي اين دستگاه مطمئن باشيد. در واقع اگر فضاي مورداستفاده به گونه اي باشد كه دستگاه زنت، قابليت كاركرد در آن را داشته باشد، مزاياي دستگاه زنت آنقدر بالاست كه قطعا هيچگاه از خريد آن پشيمان نخواهيد شد.